سفال لالجین در آستانه رکود - وبلاگ معمای ویژه

به گزارش وبلاگ معمای ویژه، خبرنگاران/همدان لالجین شهری در 25 کیلومتری همدان دارای پیشینه سفال سازی نزدیک به 700 سال است و در حال حاضر سفال گری به عنوان یکی از مهمترین رشته های صنایع دستی استان همدان شهرت جهانی دارد.

به گزارش وبلاگ معمای ویژه، این هنر اصیل که مردم بسیاری در شهر لالجین، توسط آن کسب درآمد می نمایند و سرشت وجودشان را با خاک رس آمیخته می نمایند تا هنری زیبا با دستان خود ایجاد نمایند، با رکود روبرو شده است چرا که بازار این صنعت و هنر به اندازه کافی وجود ندارد و از سفالگران حمایت لازم به عمل نمی آید تا با انگیزه بیشتری فعالیت داشته باشند.

از نیمه دوم سال گذشته بود که زمزمه هایی مبنی بر ثبت شدن لالجین به عنوان شهر جهانی سفال به گوش رسید که پایان داوران یونسکو در اردیبهشت ماه سالجاری در شهر لالجین حضور یافته و از نزدیک همه جوانب و هنر سفال سازی در این شهر را مورد آنالیز قرار دادند که در نهایت زحمات و کوشش های مسئولان، هنرمندان لالجینی و رسانه های استان به ثمر نشست و این شهر به عنوان شهر جهانی سفال به ثبت سازمان جهانی یونسکو رسید.

این امر گام نخست در توسعه لالجین و گردشگری استان همدان بود اما تا تحقق این هدف هنوز فاصله زیادی وجود دارد بنابراین باید در گام بعدی کوشش کرد این عنوان برای لالجین حفظ شده و ثبت لالجین به عنوان شهر جهانی سفال باعث توسعه این شهر گردد و در حد یک عنوان نباشد بلکه به گونه ای باشد که همه مردم جهان لالجین را به عنوان شهر جهانی سفال بشناسند و سفال لالجین یک برند جهانی باشد.

به این منظور بر آن شدیم تا مسائل شهر جهانی سفال لالجین و هنرمندان این شهر را جویا شویم و اقداماتی که باید برای حفظ این عنوان انجام گردد را از زبان هنرمندان لالجینی بازگو کنیم.

ماندن شهر لالجین از جهانی شدن آن بسیار مهمتر است

یکی از هنرمندان با سابقه طولانی در عرصه هنر سفال لالجین به خبرنگار وبلاگ معمای ویژه گفت: جهانی ماندن شهر لالجین از جهانی شدن آن بسیار مهمتر است و در این جهت باید در ساختار شهر اتفاقی بیفتد که باعث توسعه این توسعه هنر سفال در لالجین گردد.

مهدی خشوعی با تأکید بر اینکه هنر سفال در لالجین باید به پیشرفت بالایی برسد، ادامه داد: در جهت پیشرفت هنر سفال لالجین همه باید کوشش نمایند و مسئولان نیز از فکر و پیشنهادات مردم این شهر بهره گیرند و به گونه ای نباشد که توسعه این هنر را مختص به یک شخص یا یک دستگاه بدانند.

هنرمندان لالجینی در انزوا

وی توضیح داد: افراد بسیاری برای ثبت جهانی لالجین زحمت کشیده اند و مشاهده می کنیم که این افراد هم اکنون در حاشیه قرار گرفته اند و از زحمات آنها قدردانی نمی گردد که این امر باعث دلسردی هنرمندان می گردد بنابراین باید بگویم 15 سال پیش در لالجین بسیار محصولات تکراری در فروشگاه ها دیده می شد و تغییری در لالجین نبود و تعداد اندکی به هنر سفال به عنوان شغل می پرداختند چرا که این افراد از عمق وجود به هنر سفال علاقه داشتند و برای این هنر ارزش بالایی قائل بودند.

وی با ابرازنارضایتی از اینکه هنرمندانی که برای لالجین زحمات بسیاری کشیدند و در حوزه سفال و سرامیک نوآوری و خلاقیت ایجاد کردند و در ثبت جهانی شدن شهر لالجین نقش مؤثری داشتند، هم اکنون در انزوا قرار گرفته اند، گفت: ادغام سفال با میناکاری از جمله نوآوری هایی است که در این عرصه ایجاد شده و نباید فراموش کرد پیاده کردن میناکاری توسط سفال، ابتکار هنرمندان لالجینی بود.

وی افزود: برای حفظ عنوان لالجین و توسعه این شهر، از هنرمندان قدیمی و برجسته لالجین باید حمایت گردد چرا که این افراد سال های طولانی در این حوزه کار نموده اند و انجمن سفال نیز باید در این راستا پیشگام بوده و پیگیر مسائل هنرمندان سفال لالجین باشد.

مسائل مالی هنرمندان

این هنرمند لالجینی تشریح کرد: مسائل مالی هنرمندان از جمله مسائلی است که انجمن سفال لالجین باید درصدد برطرف آن باشد و به این موضوع به عنوان مشکل جدی سفال گران لالجین نگاه کند.

وی در ادامه سخنانش وجود مبلمان مناسب شهری در حفظ عنوان لالجین را بسیار مؤثر دانست و گفت: مبلمان شهری و همین طور ورودی شهر لالجین مناسب نیست و به هنگام ورود به شهر لالجین باید المان سفال به چشم به خورد که معرف شهر لالجین باشد که متأسفانه اینگونه نیست بنابراین مدیریت شهری لالجین در این جهت باید اقدام مطلوبی داشته باشد و به گونه ای شهر لالجین طراحی گردد که هر گردشگری با ورود به شهر لالجین متوجه گردد وارد شهر جهانی سفال شده است.

خشوعی با بیان اینکه هنرمندان می توانند دلسوزتر از مسئولان برای توسعه لالجین کار نمایند، افزود: در این راستا باید اتاق فکر ایجاد گردد چرا که این امر در آینده لالجین بسیار مؤثر خواهد بود و هنرمندان لالجینی با تشکیل اتاق فکر می توانند برنامه های مؤثر در توسعه لالجین ارائه دهند.

وجود کالاهای چینی در لالجین، بزرگترین معضل

وی در ادامه سخنانش وجود کالاهای چینی در لالجین را بزرگترین معضل دانست و مطرح کرد: عرضه اجناس خارجی در فروشگاه ها بزرگترین آسیب برای هنر سفال در لالجین است و این درحالیست که فروشندگان مجوز فروش سفال را دریافت نموده اند و اجازه فروش و عرضه محصولات غیرسفال را ندارند.

وی توضیح داد: ویترین فروشگاه های سفال در لالجین متعلق به مردم است چرا که محصولات لالجین در پشت ویترین فروشگاه ها بخشی از هویت اصلی مردم به شمار می آید بنابراین نباید کاری کرد این هویت زیر سؤال برود که متأسفانه نام های غربی بر سردر فروشگاه های سفال شهر لالجین که فروشگاه صنایع دستی است، در سایه غفلت مسئولان خودنمایی می نماید.

مسئولان برای حفظ عنوان شهر جهانی سفال اقدام شایسته ای داشته باشند

رئیس انجمن هنری سفال و سرامیک لالجین نیز در این باره به خبرنگار وبلاگ معمای ویژه اظهار کرد: شهر لالجین دارای مزیت ها و ویژگی های بالایی در زمینه سفال است و سابقه طولانی بیش از سه هزار سال دارد.

محمد سلیمی اعلام کرد: وجود افزون بر 5 هزار هنرمند، فراوری روزانه 100 هزار قطعه سفال و صادرات بیش از 40 میلیون دلار در سال و ارائه بیش از دو هزار نوع طرح و تنوع باعث شد تا شهر لالجین برای جهانی شدن شهر سفال نامزد و در نهایت نائل به کسب این عنوان گردد.

وی با تأکید بر اینکه از مسئولان انتظار می رود برای حفظ این عنوان اقدام شایسته ای داشته باشند و به منظور ارتقای لالجین زیرساخت های مناسب گردشگری ایجاد و توسعه یابد، گفت: ایجاد مجتمع های توریستی و مراکز تفریحی در لالجین از جمله اقداماتی است که باعث می گردد گردشگران در لالجین زمان طولانی را اقامت داشته باشند.

فضایی برای اقامت مسافران وجود ندارد

سلیمی افزود: متأسفانه فضایی برای اقامت مسافران وجود ندارد و زمان اقامت مسافران در لالجین بسیار کوتاه است و یکی دیگر از مسائل این است که راه های دسترسی به لالجین پر خطر و حجم ترافیک بالاست و مشاهده می کنیم در بین جهت تابلویی برای هدایت گردشگر به سمت لالجین وجود ندارد.

وی بیان نمود: هنرمندان لالجینی دارای مسائل عدیده ای هستند بنابراین مسئولان باید درصدد برطرف مسائل هنرمندان باشند که مشکل بیمه هنرمندان از جمله این مسائل است اما مشاهده می کنیم بیمه بعضی از هنرمندان قطع شده و بعضی به علت سخت گیری های بسیار بیمه نیستند چرا که رشته های سفال متعدد است و این درحالیست که برای بیمه شدن هنرمندان تنها یک رشته را به عنوان صنایع دستی می پذیرند پس هنرمندان رشته های دیگر سفال نمی توانند دارای بیمه تأمین اجتماعی و درمانی باشند.

بافت کارگاه های تهیه سفال مناسب نیست

سلیمی اعلام کرد: بافت کارگاه های تهیه سفال از دیگر مسائلی است که برای لالجین مناسب نیست و برای تجهیز کاگاه های سنتی، بازسازی و مرمت تسهیلات احتیاجاست و مسئولان باید درصدد برطرف این امر کوشش نمایند.

وی با بیان اینکه انجمن سفال لالجین برنامه هایی در جهت برطرف مسائل این شهر و توسعه آن دارد، افزود: دانش بنیان کردن صنعت سفال، تأسیس و راه اندازی مرکز تخصصی سفال از جمله عواملی است که باید مسئولان در راستای تحقق آن اقدامات شایسته ای انجام دهند.

نبود مرکز تخصصی سفال در لالجین باعث رکود شده است

سلیمی با بیان اینکه نبود مرکز تخصصی سفال در لالجین باعث رکود شده است، توضیح داد: اگر با یاری مسئولان این مرکز راه اندازی گردد، بسیاری از مسائل حل خواهد شد که متأسفانه تا کنون اقدامی در این راستا صورت نگرفته است.

وی ادامه داد: آموزش یکی از اقداماتی است که این مرکز می تواند از این طریق در راستای افزایش سطح دانش هنرمندان و ارائه روش های نوین فراوری گام ارزشمندی بردارد و تجهیزات و ماشین آلات جدید را به فراورینمایندگان و هنرمندان معرفی کند همچنین معرفی مواد اولیه و ارائه راه چارههای علمی و عملی برای ارتقای کیفیت محصول باعث افزایش بهره وری خواهد شد و از دیگر اقداماتی که این مرکز می تواند انجام دهد، ارائه راه چاره برای کاهش ضایعات در فراوری محصولات سفال است.

سلیمی با تأکید بر اینکه این اقدامات با راه اندازی مرکز تخصصی سفال قابل تحقق است و در ارتقاء و حفظ عنوان شهر جهانی لالجین مؤثر خواهد بود، گفت: محصولاتی که در فروشگاه ها عرضه می گردد شناسنامه دار نیستند و بی هویتی کالا، تعیین نبودن قیمت، قیمت بالا و گرانی نیز باعث سوءاستفاده فروشندگان می گردد.

وی افزود: با شناسنامه دار شدن محصولات شهر لالجین می توان از سوءاستفاده و کپی کاری های بسیاری جلوگیری کرد همچنین دیگر کار بی کیفیت در بازار عرضه نمی گردد و افزایش رضایت مشتری را به دنبال خواهد داشت چرا که مشتری به دنبال برند است و شناسنامه و برند دو عامل مهمی است که خریداران و گردشگران به آن توجه وافری دارند.

سلیمی مطرح کرد: در هنگام صحبت مسئولان اعلام رضایت می نمایند اما در عمل به این حوزه ورود پیدا نمی نمایند به طوریکه در حال حاضر مشاهده می کنیم تنها بعضی از فروشگاه ها از فروش محصولات لالجین سود کسب می نمایند و سودی عاید هنرمندان نمی گردد.

محصولات لالجین باید شناسنامه دار گردد

عضو هیئت رئیسه انجمن هنری سفال و سرامیک لالجین نیز به خبرنگار وبلاگ معمای ویژه گفت: مهمترین موضوع در این زمینه این است که در لالجین باید زیرساخت های گردشگری ایجاد گردد و به این زیرساخت ها به خوبی توجه گردد که هم حوزه شهری و هم حوزه گردشگری این شهر را دربرگیرد.

علیرضا به رقم با بیان اینکه شناسنامه دار کردن محصولات فراوری شده در لالجین مهمترین اقدام است که باید محقق گردد، ادامه داد: شناسنامه دار شدن محصولات سفال به این معنی است که نام فروشنده، لعاب نماینده و نام سازنده در محصول هنری درج گردد.

وی توضیح داد: هر محصولی مانند محصولات خوراکی دارای شناسنامه هستند اما محصولات هنری سفال در لالجین فاقد شناسنامه هستند و متأسفانه هیچ نامی از آنها در فروشگاه های سفال لالجین وجود ندارد بنابراین باید نام سازنده و حتی لعاب نماینده در محصول درج گردد.

به رقم ادامه داد: در این صورت مشتریان و خریداران سفال که به دنبال محصول هنری هستند به سهولت می توانند محصول موردنظر خود را انتخاب نمایند؛ از دیگر مزایای این امر آن است که مشکل مالی هنرمندان نیز از این طریق حل می گردد و هنرمندانی که در کارگاه های تاریک بدون هیچ شهرتی کار می نمایند، زحمتشان بی نتیجه نمی ماند.

وی با تأکید بر اینکه از دیگر مباحث مهم که انجمن سفال لالجین آن را دنبال می نماید، ایجاد تنوع در محصولات است، توضیح داد: یکی از مسائلی که در حوزه فراوری سفال در لالجین وجود دارد و برطرف این مشکل به تثبیت عنوان جهانی شدن شهر سفال لالجین یاری می نماید، تنوع محصول است چرا که محصولات لالجین باید حرفه ای فراوری گردد.

محصولات سفال باید به صورت کار حرفه ای به بازار عرضه گردد

به رقم ادامه داد: محصولات سفال باید به صورت کار حرفه ای به بازار عرضه گردد و ایجاد تنوع در محصول یکی از اقداماتی است که این عرصه را به سمت حرفه ای کار کردن سوق می دهد.

کپی برداری از محصولات هنرمندان آسیب جدی برای لالجین است

وی اعلام کرد: کپی برداری از محصولات هنرمندان که هیچ ایده و خلاقیتی در آن وجود ندارد، آسیب جدی برای لالجین به دنبال دارد که متأسفانه تعداد این افراد بسیار شده است و مشاهده می کنیم این محصولات به وسیله شهرهای دیگر به فروش می رسد و سود بالایی از این طریق کسب می نمایند بنابراین مسئولان برای جلوگیری از این امر باید اقدام جدی انجام دهند.

عضو هیئت رئیسه انجمن هنری سفال و سرامیک لالجین اظهار کرد: نکته مهم و قابل توجه دیگر این است که طرح ها باید در انجمن سفال به ثبت برسد و انجمن سفال در مقابل دریافت هزینه ثبت، طرح هنرمند را به نام طراح به ثبت برساند به طوریکه در صورت ثبت طرح و محصول، دیگر کسی نمی تواند از روی آن کپی کند و این امتیاز برای همواره به هنرمند اختصاص دارد.

وی توضیح داد: از سوی دیگر متأسفانه در قانون حق نشر تغییر کوچک در محصول کپی محسوب نمی گردد اما در کار سفال که کار هنری است بر اساس نظر کارشناسان هرگونه کپی حتی اگر تغییر هم داشته باشد، کپی است بنابراین با ثبت طرح از این امر می توان جلوگیری کرد.

در حوزه فراوری محصولات سفالی احتیاج به طراح داریم

وی با بیان اینکه در حوزه فراوری محصولات سفالی احتیاج به طراح داریم که به هنرمندان طرح ارائه دهد، افزود: این امر در توسعه فراوری متنوع در سفال تأثیر بسزایی دارد و طرح طراحان باید توسط انجمن سفال به ثبت برسد و در این راستا شرکتی باید ایجاد گردد تا طراحان سفال در آن فعالیت نمایند و طرح آنها توسط شرکت به هنرمندان عرضه می گردد.

بزرگترین مشکل در لالجین دلالان هستند

به رقم با اشاره به اینکه بزرگترین مشکل در لالجین دلالان هستند که خون سفال گران را در شیشه نموده اند، گفت: این افراد محصول را به قیمت بسیار پایین می خرند و در فروشگاه سفال به قیمتی معادل چهار برابر قیمت خریداری شده از فراورینماینده به مشتری می فروشند.

وی اعلام کرد: اگر محصولات لالجین با 100 درصد سود به فروش برسد، فروش بالا می رود و خرید از فراورینماینده هم افزایش می یابد، در این صورت کارگاه های فراوریی توسعه یافته و درخواست نیروی کار هم افزایش می یابد و در نتیجه بازار سفال از رکود خارج می گردد.

وی توضیح داد: طمع بیش از حد فروشندگان باعث شده است تا سودی عاید فراورینمایندگان نگردد و در نتیجه بیکاری افزایش یابد بنابراین باید جلوی این امر گرفته گردد چرا که فروشندگان ضربه بزرگی به لالجین می زنند.

وی افزود: این افراد در زمان ارزانی دلار، محصولات چینی را عرضه می کردند و وقتی قیمت دلار افزایش یافت، به علت اینکه دیگر محصولات چینی برایشان سود بالا نداشت، سراغ محصولات لالجین آمدند و اینگونه وارد دلالی سفال شدند بنابراین اداره کل میراث فرهنگی با اقداماتی نظیر قرار دادن بسته های تشویقی برای فراورینمایندگان و فروشندگان می تواند در برطرف این معضل گام بردارد.

از زیرساخت های لازم در لالجین توریستی کردن این شهر است

عضو هیئت رئیسه انجمن هنری سفال و سرامیک لالجین با بیان اینکه یکی دیگر از زیرساخت های لازم در لالجین توریستی کردن این شهر است، مطرح کرد: متأسفانه این قدرت وجود ندارد که مسافر و گردشگر را بیش از چند ساعت در شهر لالجین نگه داشت بنابراین ایجاد مکان های تفریحی و گردشگری، مراکز بزرگ خرید، هتل های مناسب و سوئیت های اقامتی برای ماندگاری مسافر در لالجین موثر خواهد بود.

شهر لالجین احتیاجمند المان جهانی است

وی تأکید کرد: شهر لالجین احتیاجمند المان جهانی است، المانی که یادآور و نماد سفال باشد و میدان اصلی این شهر باید برای این امر اختصاص یابد.

وی توضیح داد: مسئولان باید توجه داشته باشند که معرفی شهر لالجین به وسیله تبلیغات گسترده هزینه نیست بلکه سرمایه گذاری است و حفظ عنوان شهر جهانی سفال لالجین و توسعه آن در تحقق اقتصاد مقاومتی بسیار مؤثر بوده و باید سرمایه گذاری کلانی در این شهر انجام گردد.

فراوری سفال لالجین 100 درصد سود است

وی با بیان اینکه فراوری سفال لالجین 100 درصد سود است چرا که خاک به عنوان مواد اولیه سفال در لالجین وجود دارد، گفت: این امر مهمترین مزیت است و مسئولان استان همدان باید قدرت تخصیص اعتبار از یونسکو را داشته باشند چرا که یونسکو موظف است برای شهر جهانی لالجین بودجه اختصاص دهد و مسئولان استان باید این موضوع را با جدیت پیگیری نمایند و همین طور مسائل لالجین را به گوش دولت برسانند و از دولت سرمایه گذاری عظیم در لالجین را مطالبه داشته باشند.

افزایش صادرات سفال لالجین

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان نیز در پاسخ به این مسائل به خبرنگار وبلاگ معمای ویژه گفت: سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته سفال لالجین افزایش صادرات داشته و اتفاق جدید در حوزه سفال تدوین استاندارد سفال است و به تازگی نیز شورای نهایی در سازمان استاندارد تهران تشکیل و طرح تصویب شد.

علیرضا قاسمی با بیان اینکه با تقویت انجمن های صنفی و سمن های غیردولتی که می توانند در بازاریابی و تبلیغات به صنعتگران یاری نمایند، سعی می کنیم دست واسطه ها را حذف کنیم تا فراورینماینده بتواند مستقیم محصول خود را به بازار عرضه کند، مطرح کرد: یکی دیگر از راه چارهها برای حذف واسطه ها برگزاری و حضور در نمایشگاه های صنایع دستی است.

وی افزود: در صنایع دستی رشته اصلی برای صادرات، سفال است و حتی در لالجین مهاجرت معکوس انجام می گردد که این ظرفیت اشتغال صنعتی مانند سفال را نشان می دهد.

وی از فعالیت بیش از هزار کارگاه سفال گری، اشتغال 4 هزار نفر هنرمند و وجود 200 فروشگاه عرصه محصولات صنایع دستی در سطح شهر لالجین اطلاع داد و بیان نمود: در جهت توسعه لالجین برنامه کوتاه مدت و میان مدت درنظر گرفته شده است که آموزش شاغلان، برندسازی و استانداردسازی مرحله به مرحله را پیگیری می کنیم.

قاسمی افزود: توسعه صادرات و تجاری سازی بازاریابی داخلی و خارجی از دیگر برنامه هایی است که پیش بینی شده است.

وی با بیان اینکه سال گذشته 13 میلیون دلار صادرات صنایع دستی از گمرک همدان انجام شد که هشت درصد صادرات غیررسمی کشور را تشکیل می دهد، اظهار کرد: سفال لالجین قدمت 700 ساله دارد به طوریکه هزار نوع محصولات مختلف سفالی شامل ظروف تزئینی و مصرفی در رنگ ها و اشکال مختلف همراه با نوآوری و خلاقیت در این شهر وجود دارد.

به گزارش وبلاگ معمای ویژه؛ حال که توسعه استان همدان بر گردشگری رقم خورده و شهر جهانی سفال لالجین بخش اعظم گردشگری استان همدان را به خود اختصاص داده و جهانی شدن این شهر به اهمیت آن اضافه نموده است، مسئولان گردشگری استان همدان باید بیش از پیش در جهت حفظ این عنوان بکوشند و در این جهت هنرمندان این شهر را به کار گیرند و درصدد برطرف مسائل آنها باشند.

فراوری سفال لالجین هم اکنون در آستانه رکود قرار گرفته و با وجود اظهاراتی مبنی بر صادرات این محصول هنوز فراوری سفال منجر به رونق مالی در لالجین نشده است و این هنر دارای مسائل عدیده ای است که از زبان هنرمندان بیان شد.

لالجین می تواند شهر توریستی باشد که دارای ابعاد مختلف گردشگری است بنابراین علاوه بر توسعه لالجین باید وجود زمینه های مختلف گردشگری در شهر سفال که منجر به ماندگاری گردشگر در این شهر گردد، مورد توجه قرار گیرد و مسئولان در این راستا گام بردارند.

گزارش از: مریم بیگدلو، خبرنگار وبلاگ معمای ویژه